خاکستر به خاکستر، پتاس ساخته می‌شود. آیا می‌دانستید که تا ۱۰ درصد از خاکستر چوب را می‌توان به عنوان پتاس بازیافت کرد؟ پتاس به دلیل اینکه منبع بسیار خوبی از پتاسیم محلول است، به عنوان کود کشاورزی استفاده می‌شود. پتاسیم هیدروکسید یک ترکیب معدنی است که در پتاس یافت می‌شود. پتاسیم هیدروکسید (KOH) که یک باز قوی است، به صورت‌های مختلفی از جمله گلوله، پولک و پودر به بازار عرضه می‌شود و در کاربردهای مختلف شیمیایی، صنعتی و تولیدی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
یکی از صنایع متعددی که از پتاسیم هیدروکسید بهره می‌برد، صنعت کشاورزی است. شاخص نمک پایین و حلالیت بالای پتاسیم هیدروکسید، آن را برای مخلوط کودهای مایع ایده‌آل می‌سازد. پتاسیم سیستم ریشه‌ای گیاهان را تقویت می‌کند که باعث افزایش مقاومت گیاه در برابر بیماری‌ها، افزایش عملکرد و کیفیت کلی محصولات، جلوگیری از پژمردگی و بهبود تحمل محصولات در برابر خشکی می‌شود.
منشأ و منبع‌یابی
پتاس سوزآور در ابتدا از خاکستر چوب به دست می‌آمد. در گذشته، پیشگامان خاکستر آتش چوب خود را می‌شستند تا کربنات پتاسیم را برای ساخت صابون برداشت کنند. اصطلاح پتاس (pot-ash) از این سنت نشأت می‌گیرد که به دیگ‌ها (pots) و خاکسترهایی (ashes) اشاره دارد که پیشگامان در فرآیند شستشو از آن‌ها استفاده می‌کردند. هنگامی که کربنات پتاسیم به شدت گرم می‌شود، گاز دی‌اکسید کربن آزاد می‌کند و در نتیجه اکسید پتاسیم تولید می‌شود. سپس واکنش اکسید پتاسیم با آب، پتاسیم هیدروکسید را به وجود می‌آورد.
تولید در روزگار کنونی
پتاسیم هیدروکسید در حال حاضر با استفاده از الکترولیز و تکنولوژی سلول غشایی تولید می‌شود. نمک پتاسیم (به شکل آب‌نمک) الکترولیز می‌شود تا پتاسیم هیدروکسید، کلر و هیدروژن تولید شود.
7 راهی که پتاسیم هیدروکسید به صنعت کشاورزی کمک می‌کند:
1. از پتاسیم هیدروکسید برای تولید کودهایی استفاده می‌شود که عنصر پتاسیم (یکی از مواد غذایی اصلی گیاه) را به محصولات زراعی، به ویژه محصولاتی که نمی‌توانند یون‌های کلرید را تحمل کنند، می‌رساند. پتاسیم یکی از سه ماده مغذی اصلی (نیتروژن، فسفر و پتاسیم) است که مواد مغذی اساسی را برای کودهای تجاری امروزی فراهم می‌کند.
2. از اشکال مایع پتاسیم برای استفاده به عنوان کود اولیه در شیار بذر استفاده می‌شود. این اشکال کود یا با کلرید پتاسیم (KCI) یا پتاسیم هیدروکسید (KOH) ساخته می‌شوند. کودهایی که حاوی پتاسیم هیدروکسید هستند برای قرار گرفتن در کنار بذر ایمن‌ترند، زیرا ترکیبات پتاسیم-فسفات را تشکیل می‌دهند که به محتوای نمک کود کمک نمی‌کند.
3. همچنین در علف‌کش‌ها و قارچ‌کش‌ها نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
4. به عنوان یک قلیایی، پتاسیم هیدروکسید به تنظیم pH خاک‌های اسیدی کمک می‌کند.
5. مخلوطی از اسید فسفریک (ترکیب غیر آفت‌کش) و پتاسیم هیدروکسید به طور منظم روی گیاهان برای پیشگیری از آفات و بیماری‌ها پاشیده می‌شود. این روش باعث می‌شود محصولات برداشت شده عاری از باقیمانده آفت‌کش‌ها باشند.
6. شاخص نمک پایین (Low Salt Index) یک ویژگی حیاتی در کودهاست که نشان‌دهنده میزان «شوری» یا غلظت نمکی است که آن کود به خاک اضافه می‌کند. کودهایی با شاخص نمک بالا، غلظت نمک خاک را به حدی افزایش می‌دهند که طبق پدیده اسمز، آب به جای جذب شدن توسط ریشه، از آن خارج می‌شود. این فرآیند که به «سوختگی ریشه» معروف است، به گیاه آسیب جدی می‌زند، به‌ویژه در شرایط خشک. به همین دلیل، پتاسیم هیدروکسید (KOH) به لطف شاخص نمک پایین خود، گزینه‌ای بسیار ایمن‌تر محسوب می‌شود که خطر آسیب به ریشه را به حداقل رسانده و آن را برای گیاهان حساس و استفاده در نزدیکی بذر ایده‌آل می‌سازد.
7. تطبیق‌پذیری بالای پتاسیم هیدروکسید (Versatility) به این معناست که کشاورزان محدود به یک روش مصرف نیستند و می‌توانند آن را به شیوه‌های گوناگون به کار ببرند. این کود را می‌توان مستقیماً روی برگ‌ها پاشید (محلول‌پاشی برگی) برای رفع سریع کمبود، از طریق سیستم آبیاری به ریشه رساند (کودآبیاری)، و یا به طور مستقیم به خاک اضافه کرد. این انعطاف‌پذیری به کشاورز اجازه می‌دهد تا بر اساس نیاز گیاه، مرحله رشد و امکانات موجود، مؤثرترین و کارآمدترین روش را انتخاب کرده و بهترین نتیجه را از کوددهی بگیرد.
روش‌های مختلف کاربرد در کشاورزی:
-
محلول‌پاشی برگی (Foliar Spray): محلول کود مستقیماً روی برگ گیاهان پاشیده می‌شود تا کمبود پتاسیم به سرعت جبران شود.
-
کودآبیاری (Fertigation): کود از طریق سیستم آبیاری به گیاه رسانده می‌شود که روشی کارآمد برای رساندن مواد مغذی به منطقه ریشه است.
-
کاربرد خاکی (Soil Application): کود مستقیماً قبل از کاشت یا به عنوان سرک (top-dressing) در طول فصل رشد به خاک اضافه می‌شود.
سایر صنایعی که به پتاسیم هیدروکسید وابسته هستند:
- صنعت هواپیمایی برای یخ‌زدایی باندها
- لوازم آرایشی
- داروسازی
- صابون‌ها و شوینده‌ها
- صنایع غذایی برای افزودنی‌های غذایی
- عکاسی
- صنعت نفت برای حفاری و تولید بیودیزل
- باتری‌ها
- پلیمرهای فوق جاذب
نکات ایمنی:
-
پتاسیم هیدروکسید یک ماده‌ی خورنده (Corrosive) است.
-
هنگام کار با آن باید با احتیاط رفتار کرد و حتماً از تجهیزات حفاظت فردی (PPE) مانند دستکش و عینک ایمنی استفاده نمود.
سخن پایانی:
هیدروکسید پتاسیم به‌عنوان یکی از ترکیبات پرکاربرد در بخش کشاورزی، نقشی کلیدی در بهبود کیفیت خاک، افزایش بازده محصولات و بهینه‌سازی فرآیندهای زراعی ایفا می‌کند. انتخاب یک محصول باکیفیت و خالص، نه تنها باعث عملکرد بهتر در مزرعه می‌شود، بلکه از بروز مشکلات جانبی مانند آسیب به گیاهان یا کاهش اثربخشی جلوگیری می‌کند.
شهرشیمی با ارائه هیدروکسید پتاسیم با خلوص بالا، بسته‌بندی استاندارد و قیمت رقابتی، این اطمینان را به شما می‌دهد که سرمایه‌گذاری شما در نهایت به افزایش بهره‌وری و سودآوری مزرعه‌تان منجر خواهد شد. اگر به دنبال محصولی مطمئن و قابل اعتماد هستید، شهرشیمی انتخابی هوشمندانه برای شماست.
منبع:
5 Ways Potassium Hydroxide Benefits the Agriculture Industry