اسید تارتاریک یک اسید آلی است که در بسیاری از میوه‌ها و سبزیجات مانند انگور و موز، و همچنین در مرکبات و تمر هندی یافت می شود. همچنین به عنوان اسید 2،3-دی هیدروکسی سوکسینیک یا اسید راسمیک شناخته می شود.

از این اسید برای تولید دی اکسید کربن استفاده می‌شود. این اسید یک اسید آلدریک دو پروتونه است که به صورت بلوری سفید وجود دارد. بکینگ پودر مخلوطی از اسید تارتاریک و بی کربنات سدیم است. اسید تارتاریک به طور گسترده در صنعت داروسازی کاربرد دارد. مصرف زیاد اسید تارتاریک می تواند منجر به فلج یا مرگ شود.

اشکال تارتاریک اسید

تارتاریک اسید یک اسید دی‌کربوکسیلیک قوی با فرمول مولکولی C₄H₆O₆ است. این ترکیب در سه شکل وجود دارد:

• L-تارتاریک اسید
• D-تارتاریک اسید
• مزو‌تارتاریک اسید

همه این اشکال دارای فرمول شیمیایی یکسان هستند اما آرایش اتمی آن‌ها متفاوت است. از میان آن‌ها، L-تارتاریک اسید به طور طبیعی یافت می‌شود، در حالی که D-تارتاریک اسید و مزو‌تارتاریک اسید به صورت سنتتیک تولید می‌شوند.

نام‌های دیگر تارتاریک اسید:

• 2,3-Dihydroxysuccinic acid —اسید ۲٬۳-دی‌هیدروکسی سوکسینیک
• Threaric acid — اسید ترئاریک
• Racemic acid —اسید راسمیک
• Uvic acid — نام قدیمی (اسید اوویک)
• Paratartaric acid — اسید پارا-تارتاریک
• Winestone — نام سنتی قدیمی، اشاره به رسوبات شراب‌سنگ (اسید واین‌اشتاین / شراب‌سنگ)
• 2,3-Dihydroxybutanedioic acid — اسید ۲٬۳-دی‌هیدروکسی بوتان دی‌اوئیک

ویژگی‌های فیزیکی:

• ظاهر: پودر کریستالی سفید، بدون بو یا کریستال‌های بی‌رنگ
• نقطه ذوب: 168-170 درجه سانتیگراد (334-338 درجه فارنهایت)
• چگالی: 1.76 گرم بر میلی‌لیتر
• حلالیت:
  • بسیار محلول در آب: 147 گرم در 100 میلی لیتر (در دمای 25 درجه سانتیگراد)
  • به راحتی در الکل محلول است: 33 گرم در 100 میلی لیتر (در دمای 25 درجه سانتیگراد)
  • کمی محلول در سایر حلال‌های آلی
• چگالی ظاهری: 0.6-1.3 گرم بر میلی‌لیتر
• بو: بدون بو
• طعم: طعم اسیدی قوی

ویژگی های شیمیایی:

• فرمول شیمیایی: C₄H₆O₆ (فرمول کلی)
• جرم مولی: 150.09 گرم بر مول
• اسیدیته: اسید دو پروتونه (می تواند دو پروتون اهدا کند)
• طبقه بندی: اسید آلی، آلفا-هیدروکسی کربوکسیلیک اسید، اسید آلدریک
• تجزیه: در دماهای بالا تجزیه می شود
• PH: 2.2 (محلول 1.5 گرم در لیتر در آب)

سایر ویژگی‌های قابل توجه:

• اسید تارتاریک در اشکال ایزومری مختلف وجود دارد، به طوری که L-(+)-tartaric acid رایج‌ترین شکلی است که در طبیعت یافت می‌شود.
• این یک عامل کیلیت‌کننده قوی است، به این معنی که می‌تواند با یون های فلزی کمپلکس تشکیل دهد.

تارتاریک اسید برای پوست

اسید تارتاریک در شراب

جایگزین اسید تارتاریک

1. اسید سیتریک Citric acid

   • پرکاربردترین جایگزین
   • طعم ترش مشابه
   • تنظیم‌کننده اسیدیته در نوشیدنی‌ها، آبنبات‌ها، دسرها

2. اسید مالیک Malic acid

   • ترشی ملایم‌تر و پایدارتر
   • در آبمیوه‌ها و آدامس استفاده می‌شه

3. اسید لاکتیک Lactic acid

   • اسیدیته کمتر و طعم ملایم‌تر
   • مناسب لبنیات، نوشیدنی‌های تخمیری

4. اسید فوماریک Fumaric acid

   • اسیدیته قوی‌تر و پایدار در برابر حرارت
   • در نان، نوشیدنی‌های پودری و آبنبات‌ها

🔹 جایگزین‌ها در داروسازی

• اسید سیتریک → در فرمولاسیون شربت‌ها و داروهای جوشان به‌جای تارتاریک
• اسید مالیک → برای پایدارسازی داروها و مکمل‌های جوشان

🔹 جایگزین‌ها در کاربردهای صنعتی / شیمیایی

•  EDTA اتیلن دی آمین تترا استیک اسید → برای کلاته کردن یون‌های فلزی به‌جای تارتاریک اسید
• اسید سیتریک → به‌عنوان عامل کلات‌کننده و پاک‌کننده در شوینده‌ها

عوارض اسید تارتاریک

1. عوارض گوارشی

• مصرف زیاد خوراکی تارتاریک اسید می‌تواند باعث تهوع، استفراغ، اسهال، درد شکم و اختلالات معده شود.
• مصرف طولانی مدت ممکن است باعث اختلال در جذب کلسیم و منیزیم شود.

2. عوارض پوستی و چشمی

• تماس مستقیم با پودر یا محلول غلیظ تارتاریک اسید می‌تواند باعث تحریک پوست، قرمزی و خارش شود.
• تماس با چشم ممکن است باعث سوزش، قرمزی و التهاب چشم شود.

3. عوارض تنفسی

• استنشاق پودر تارتاریک اسید ممکن است باعث تحریک بینی، گلو و ریه‌ها شود و در موارد شدید باعث سرفه و مشکل تنفسی گردد.

4. تداخل با داروها و وضعیت سلامت

• در افراد مبتلا به سنگ کلیه یا مشکلات کلیوی، مصرف زیاد تارتاریک اسید می‌تواند وضعیت را تشدید کند، زیرا این ماده به تشکیل کریستال‌های اگزالاتی در کلیه کمک می‌کند.
• مصرف مقادیر زیاد در دوران بارداری یا شیردهی بدون نظر پزشک توصیه نمی‌شود.

5. سایر اثرات

• در برخی منابع ذکر شده که مصرف بیش از حد آن می‌تواند باعث اسیدی شدن خون (اسیدوز) شود، اما این موضوع معمولاً با مصرف طبیعی مواد غذایی حاوی تارتاریک اسید اتفاق نمی‌افتد.

💡 نکته مهم:  در مواد غذایی و نوشیدنی‌ها، میزان مجاز مصرف تارتاریک اسید معمولاً بسیار پایین است و در این حد عوارض جدی ایجاد نمی‌کند. بیشتر مشکلات در اثر تماس با شکل خالص صنعتی یا مصرف بیش از حد رخ می‌دهد.

فروش عمده اسید تارتاریک اسید

شرکت شهرشیمی محصول اسید تارتاریک گرید دارویی، غذایی، آرایشی چینی را با بهترین قیمت و کیفت به فروش می‌رساند. جهت خرید عمده اسید تارتاریک با کارشناسان فروش ما در ارتباط باشید.