دکستروز

دکستروز نوعی قند است که معمولاً از ذرت یا گندم به دست می‌آید. این ماده تقریباً مشابه گلوکز است که قندی است که در جریان خون یافت می‌شود. به همین دلیل، بدن انسان می‌تواند به سرعت از آن به عنوان منبع انرژی استفاده کند. دکستروز اغلب در غذاها به عنوان شیرین‌کننده مصنوعی یا نگهدارنده استفاده می‌شود.

خواص فیزیکی

• ظاهر: پودر کریستالی سفید، بدون بو
• طعم: شیرین
• حلالیت: در آب محلول است
• نقطه ذوب: 146 درجه سانتی‌گراد
• نقطه جوش: تجزیه می‌شود
• چگالی: 1.5 گرم بر سانتی‌متر مکعب

خواص شیمیایی

• فرمول مولکولی: C₆H₁₂O₆•H₂O
• وزن مولکولی: 198.17
• ساختار شیمیایی: یک مونوساکارید با ساختار حلقه‌ای
• واکنش‌ها: دکستروز یک عامل کاهنده است و می‌تواند در واکنش‌های اکسیداسیون و احیا شرکت کند. همچنین می‌تواند در فرآیندهای گلیکولیز و تخمیر نقش داشته باشد.

نکته مهم: دکستروز به دو شکل مونوهیدرات و بدون آب وجود دارد که خواص فیزیکی و شیمیایی آن‌ها کمی متفاوت است.

افزایش انرژی و عملکرد

دکستروز به دلیل توانایی خود در هضم سریع و ورود به جریان خون شناخته شده است و باعث افزایش قابل توجه سطح گلوکز و انسولین می‌شود. این افزایش ناگهانی انرژی به ویژه برای بدنسازان و ورزشکاران مفید است و تقویت لازم برای جلسات تمرینی شدید یا مسابقات را فراهم می‌کند.

افزایش استقامت

تحقیقات نشان داده است که مصرف دکستروز قبل و در حین ورزش می‌تواند به حفظ گلیکوژن عضله کمک کند، ذخایر انرژی را افزایش داده و زمان تا خستگی را طولانی‌تر کند. این امر برای ورزش‌های استقامتی حیاتی است، جایی که حفظ سطح گلوکز خون می‌تواند منجر به بهبود قابل توجه عملکرد شود.

مطالعات همچنین نشان داده‌اند که دکستروز می‌تواند راندمان هیدراتاسیون را افزایش دهد که در هنگام ورزش در آب و هوای گرم بسیار مهم است و در نتیجه به طور غیر مستقیم استقامت را افزایش می‌دهد.

شتاب بخشیدن به بهبودی

بهبودی پس از ورزش برای ورزشکاران بسیار مهم است. ثابت شده است که مصرف دکستروز پس از فعالیت شدید، ذخایر گلیکوژن عضله را تا 237 درصد سریع‌تر از مصرف پروتئین به تنهایی بازسازی می‌کند. هنگامی که با پروتئین ترکیب شود، این اثر حتی برجسته‌تر است و اهمیت یک شیک بعد از تمرین را که شامل پروتئین و قندهای ساده برای بهبودی مطلوب است، تأکید می‌کند.

افزایش جذب کراتین

دکستروز همچنین می‌تواند نقش مهمی در افزایش اثربخشی سایر مکمل‌ها مانند کراتین داشته باشد. مشخص شده است که جذب کراتین که به دلیل خواص افزایش توده عضلانی و قدرت شناخته شده است، در صورت مصرف با دکستروز به دلیل افزایش سطح انسولین که باعث افزایش انتقال مواد مغذی به عضلات می‌شود، به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد.

دکستروز خشک و دکستروز آبی دو شکل مختلف از یک ماده هستند. تفاوت اصلی آن‌ها در مقدار آب موجود در آن‌ها است.

دکستروز خشک (آنیدروز دکستروز)

• حاوی هیچ گونه آب نیست.
• به عنوان دکستروز بدون آب نیز شناخته می‌شود.
• به دلیل عدم وجود آب، دارای نقطه ذوب بالاتر و حلالیت کمتری نسبت به دکستروز آبی است.

دکستروز آبی (دکستروز مونوهیدرات)

• حاوی یک مولکول آب برای هر مولکول دکستروز است.
• به عنوان دکستروز هیدراته نیز شناخته می‌شود.
• به دلیل وجود آب، به راحتی در آب حل می‌شود و نقطه ذوب پایین‌تری نسبت به دکستروز خشک دارد.

در صنعت و تولید، هر دو شکل دکستروز کاربردهای مختلفی دارند. انتخاب بین دکستروز خشک و آبی به عوامل مختلفی مانند فرآیند تولید، خواص مورد نظر محصول نهایی و هزینه بستگی دارد.

مالتو دکسترین یک قند غیر قابل تخمیر است که برای افزودن بدن و احساس دهانی به آبجو استفاده می‌شود. این یک کربوهیدرات پیچیده است که از نشاسته گرفته شده است و مانند سایر قندها شیرین نیست. از سوی دیگر، دکستروز یک قند ساده است که به راحتی تخمیر می‌شود و شیرینی به آبجو اضافه می‌کند.

دکستروز نوعی قند است و بنابراین مانند همه قندها باید با اعتدال مصرف شود. با این حال، افرادی که دارای شرایط یا علائم زیر هستند باید در محدود کردن مصرف دکستروز خود بسیار مراقب باشند:

• بیماری قلبی
• دیابت
• بیماری کلیوی
• بیماری کبدی
• ادم ریوی
• تورم در بازوها، پاها یا پاها
• سطح پایین پتاسیم در خون
• آلرژی به ذرت

مشخص نیست که آیا دکستروز در صورت تجویز به زن باردار می‌تواند باعث آسیب جنینی شود یا می‌تواند بر ظرفیت تولید مثل تأثیر بگذارد. دکستروز فقط در صورتی باید به زن باردار داده شود که به وضوح نیاز باشد. مادران شیرده: در هنگام تجویز تزریق دکستروز USP به مادر شیرده باید احتیاط شود.